Pascal, Blaise

Blaise Pascal (Clemont-Ferrand, 19 juni 1623 – Parijs, 19 augustus 1662) was een Franse wis- en natuurkundige, wijsgeer en schrijver die onderzoek deed naar de barometer waarvan hij de werking verklaarde uit de luchtdruk. Pascal experimenteerde daarmee en plaatste in zijn woonplaats Rouen een huizenhoge waterbarometer. In 1648 wist zijn zwager Périer de theorie van Pascal aan te tonen door de barometerstand te meten aan de voet en op de top van de Puy de Dôme in Frankrijk.
Pascals wet met betrekking tot de druk op vloeistoffen maakte allereerst korte metten met de tot dan toe heersende opvatting dat het luchtledige niet bestaat. Hij toonde aan dat wanneer men een aan één gesloten buis vult met kwik, die afsluit en omgekeerd in een bak met kwik zet (waarop men een laagje water legde) niet de lucht of een ander onbekend etherisch gas in de buis het niveau van kwik in die buis doet dalen, maar dat het niveau van de daling van het kwik in de buis alleen afhangt van de hoeveelheid druk van de omringende lucht op het kwik in de bak.

Pascal toonde proefondervindelijk aan dat de luchtdruk op verschillende hoogten verschilt (door de hoogte van kwik in een buis op verschillende hoogten te meten). Hoe lager de meting werd uitgevoerd, hoe hoger het kwik in de buis steeg, dus hoe hoger ook de luchtdruk moest zijn op dat niveau en omgekeerd. Daarmee werd tevens vastgesteld dat de atmosfeer eindig is: de luchtdruk is het grootst net boven de grond (zeeniveau); deze moet gelijk zijn aan het gewicht van de totale luchtkolom boven een oppervlakte eenheid.

Met deze proeven zette Pascal toon wat betreft experimentele bewijsvoering. Tot dan toe was de wetenschap niet gebaseerd op proefondervindelijke aantoonbaarheid, eerder op logica en theoretische deductie. Vooral door Pascals werk veranderde dat, al moeten in dit verband zijn voorgangers Galileo Galilëi en nog eerder Leonardo da Vinci ook genoemd worden.

Het Internationale Systeem van Eenheden (SI) schrijft de Pascal voor als eenheid van druk. Ook in de meteorologie raakt dat steeds meer ingeburgerd en verdringt de HectoPascal (hPa) de millibar (mb). De luchtdruk is normaal op zeeniveau ruim 100.000 Pascal. Hecto betekent honderd, zodat 100.000 Pascal gelijk is aan 1000 hectoPascal (hPa). De hPa is gelijk aan de milibar.