Poollicht

Het poollicht of noorderlicht is een kleurrijk lichtverschijnsel in de aardatmosfeer dat bij duisternis kan worden waargenomen. Poollicht hangt samen met uitbarstingen op de zon, waarbij grote hoeveelheden geladen deeltjes het heelal in geslingerd worden. Het aardmagnetisch veld zorgt ervoor dat de deeltjesstroom in de omgeving van de aarde wordt afgebogen en in de buurt van de Noord- en Zuidpool met verhoogde snelheid de atmosfeer binnendringen.

De van de zon afkomstige deeltjes bevatten veel energie die in de bovenste kilometers van de atmosfeer door botsingen wordt overgedragen op atomen zuurstof en stikstof. Die energie komt uiteindelijk weer vrij en wordt op 800 tot 1000 kilometer hoogte uitgestraald in de vorm van het kleurrijke poollicht. Als het zich voordoet zien we vaak een lichte gloed of is het licht zichtbaar als bewegende bogen, stralenbundels of gordijnen van licht en heel zelden is het zelfs vlammend. Soms staat aan de noordelijke horizon een boog waaruit de lichtstralen als zoeklichten omhoog schieten.

De kans op poollicht is het grootst in jaren met grote activiteit op het oppervlak van de zon. Ongeveer om de elf jaar maakt de zon zo’n “actieve” periode door, wat zich uit in een relatief groter aantal zonnevlekken. Na een lange periode met weinig zonneactiviteit neemt de kans op zonnevlekken de komende jaren weer toe.

Wanneer een zonnevlek naar de aarde is gericht kunnen de geladen deeltjes die bij de uitbarsting vrijkomen de aardse atmosfeer bereiken en poollicht veroorzaken. Een sterke uitbarsting op de zon levert echter niet altijd poollicht op. Het optreden van poollicht laat zich dan ook moeilijk voorspellen.

In Nederland wordt jaarlijks op gemiddeld ongeveer 7 dagen poollicht waargenomen, het vaakst in jaren met veel zonneactiviteit. In 1989 is hier op zeker 14 dagen poollicht gezien, vooral op 13 maart toen de hemel uren achtereen fel was verlicht. Ook in de jaren 2000 en 2001 is in ons land fraai poollicht waargenomen. Omdat het verschijnsel in noordelijke richting wordt waargenomen wordt het ook wel noorderlicht genoemd. Op het zuidelijk halfrond is het poollicht ook te zien en spreekt men van zuiderlicht.